تفاوت چتربازی و پرش از ارتفاع ثابت ( Base jump )

علیرغم اینکه چتربازی ، ورزشی با سابقه نسبتا طولانی می باشد ولی پرش از ارتفاع ثابت یا Base jumping  ورزش و فعالیت جدیدتر و کم سابقه تری در مقایسه با چتربازی می باشد .

  این ورزش کم سابقه ، در سالهای اخیر به دلایلی مورد استقبال علاقه مندان و فعالان رشته چتربازی قرار گرفته است که دلایل آن را سعی می کنیم در آینده و طی نوشتاری دیگر بررسی نمائیم .

تمام چتربازان ایرانی شاید با دیدن برج میلاد تهران با ارتفاع ۳۸۰ متر و با داشتن محل فرود بسیار مناسب و یا پل قطور در شهرستان خوی با ارتفاع ۱۰۵ متر و یا ساختمانهای با قابلیت پرش در تهران و یا سایر شهرها و همچنین دهها ارتفاع طبیعی در اقصی نقاط کشور عزیزمان ایران ، هر کدام به نحوی رؤیا و یا برنامه پرش از هر کدام از این مکانها را در سر داشته باشند و مترصد بدست آوردن فرصتی باشند تا این رؤیای خود را عملی سازند .

ولی آیا همه ما آمادگی پرش از این نوع را داریم ؟

 آیا فقط به صرف اینکه دوره چتربازی را گذرانده ایم و مثلاً ۱۵۰ پرش در دفترچه پرش خود داریم قادر به انجام این نوع پرش هستیم ؟

 آیا اصولاً انجام پرش از ارتفاع ثابت مستلزم گذراندن دوره آموزشی می باشد و یا فقط آگاهی از اصول رشته چتربازی سقوط آزاد برای انجام ان کفایت می کند ؟

اینها سؤالاتی می باشد که سعی خواهیم کرد با کمک خود شما در طی نوشتارهائی که در آینده و از همین طریق در دسترس خواهد گرفت به جواب آنها برسیم . 

ولی در کنار این سؤالات ، سؤالاتی دیگر نیز وجود دارد که فقط خود شما به عنوان فردی که تصمیم به شروع Base jump دارد قادر به پاسخ به آنها می باشید . 

سوالاتی از این قبیل : 

۱- به چه دلیل تمایل به انجام این نوع پرش دارید ؟

۲- آیا آمادگی ذهنی و جسمی کافی برای انجام این نوع از پرش را دارید ؟

۳- آیا تفاوتهای پرش از ارتفاع زیاد و پرش از ارتفاع کم را می دانید ؟

۴- آیا با تمام انحرافات ممکن در چتربازی و روش مقابله با آنها آشنائی  دارید ؟

۵- آیا تمام اجزاء چتر را به خوبی می شناسید ؟

۶- آیا با بسته بندی چتر آشنائی کافی دارید ؟

۷- آیا قائل به تفاوت بین پرش چتربازی و پرش از ارتفاع ثابت هستید ؟

حقیقت اینجاست که اگر جواب ما به تمام سؤالات مثبت باشد و فقط به سؤال آخر جواب منفی بدهیم ، ما فرد مناسبی برای انجام پرش از ارتفاع ثابت نیستیم .

 اگر ما قائل به تفاوت بین پرش از ارتفاع ثابت و پرش چتربازی نباشیم ، قائل به فراگیری آموزش و حضور در کلاسهای آموزش پرش از ارتفاع ثابت هم نیستیم ، چون با یکی دانستن این ۲ نوع پرش خود را از آموزش تخصصی در این مورد بی نیاز خواهیم دانست . 

این تفکر بسیار خطرناک و آسیب زننده خواهد بود . 

امروزه به تمام فعالین رشته سقوط آزاد و حتی افراد با سابقه در این رشته ثابت گردیده که پرش از ارتفاع ثابت دارای تفاوتهای بسیاری از لحاظ فنی و اجرا در مقایسه با چتربازی می باشد که فراگرفتن آنها مستلزم حضور در دورۀ آموزش مختص این رشته و استفاده از تجربیات و نظرات اساتید آن خواهد بود .

به عنوان مثال خود من شاهد بوده ام که فردی که دارای مدرک معلمی و یا استادی پرش ۲ نفره ( Tandem ) بود ، مانند یک فرد تازه کار در کلاسهای آموزشی و بسته بندی پرش از ارتفاع ثابت شرکت کرد و حتی مطابق دستورالعمل آموزشی ۲ پرش اول خود از روی پل را نیز به صورت پایلوت شوت در دست مربی به انجام رساند ( PCA ) و مربیان در مورد آموزش هیچگونه تفاوتی را برای شرکت کنندگان قائل نبودند .

در اینجا سعی می کنیم که چند تفاوت عمده بین چتربازی سقوط ازاد و پرش از ارتفاع ثابت را با همدیگر بررسی کنیم : 

۱- دسترسی به محل پرش : 

در چتربازی پس از آماده شدن برای پرش ، شما سوار وسیله پروازی می شوید و خلبان با رساندن شما به ارتفاع مورد نظر و نقطه مناسب برای پرش ، به شما اعلام می کند که زمان مناسب برای پرش فرا رسیده است و شما اقدام به پرش می نمائید .

اما در پرش از ارتفاع ثابت ، بسته به اینکه شما از چه مکانی اقدام به پرش می کنید دارای محدودیتها و سختیهایی برای رسیدن به محل پرش خود خواهید بود . در پرش از صخره و یا کوه مجبور به انجام راهپیمائی و یا کوهپیمائی های بعضاً تا چندساعته خواهید بود که در مواردی ملزم به انجام کوهنوردی فنی نیز هستید . 

 همچنین در پرش از سایر مکانها مانند پلها، ساختمانها و یا آنتنهای مخابراتی علاوه بر مشکلات دسترسی با چالش عدم اجازۀ دسترسی به آنها نیز مواجه خواهید بود که تمام این موارد می تواند بر انجام یک پرش بدون استرس و همراه با لذت ، اثرگذار باشد .

۲- خروج و یا پرش : 

در پرش چتربازی فقط کافیست که شما مطابق اموزشهای فراگرفته شده از وسیله پرنده خارج شوید ، سرعت حرکت وسیله پرنده و جریان هوای ناشی از آن این اجازه را به شما خواهد داد که در طی زمان نسبت به اصلاح حالت و وضعیت بدنی خود اقدام کنید و با حالت مطلوب به سقوط خود ادامه داده و در نهایت اقدام به بازکردن چتر کنید و همچنین در طی این روند با فضای باز و بدون محدودیتی در اطراف خود مواجه هستید که هیچ خطری را معمولاً متوجه شما نمی کند .

در پرش از ارتفاع ثابت پس از گذراندن سختیهائی که در راه رسیدن به نقطه پرش باید از سر بگذرانید در صورت دسترسی به محل پرش معمولاً با مکانی ، لغزنده و نا پایدار و حتی در مواردی تحت تأثیر امواج الکتریکی و رادیوئی ( در پرش از آنتن و دکلهای مخابراتی ) مواجه هستید . 

در بهترین حالت پرش از ارتفاع ثابت که معمولاً در ایران انجام می گیرد که به عنوان مثال پرش از پل و یا برج میلاد می باشد با این مشکل روبرو خواهیم بود که اصولاً این مکانها محل مناسبی برای این نوع پرش ندارند و برای پرش باید از سکوهای تعبیه شده برای این نوع پرش استفاده شود که کاملاً مناسب این نوع پرش نمی باشد . 

بعلاوه در این نوع پرش هیچ گونه جریان هوائی ناشی از حرکت وسیله پرنده وجود ندارد و شرکت کنندگان در این نوع پرش باید در شرایط سکون مطلق جریان هوائی ، اقدام به انجام پرش نمایند . 

 عدم وجود جریانات هوائی در پرش از ارتفاع ثابت بدین معنی می باشد که شما باید از ابتدا در هنگام پرش دارای حالت بدنی صحیح و پایدار بوده و توانائی حفظ آنرا در تمام زمان پرش داشته باشید و در صورتی که نتوانید این حالت بدنی مطلوب را حفظ کنید معمولاً زمان و ارتفاع کافی برای تصحیح آنرا همانگونه که در چتربازی آموزش دیده اید نخواهید داشت .

در کنار همه این موارد انتخاب نقطه درست و صحیح در پرش از ارتفاع ثابت نیز بسیار حیاتی می باشد و باید دقیق انجام گیرد .

۳- سقوط

وقتی شما از وسیله پرنده خارج می شوید با فضای وسیع و به طور معمول بدون محدودیتی در اطراف خود مواجه هستید ، که امکان انجام هر نوع حرکت و مانوور خواسته و یا ناخواسته را در طی زمان سقوط در اختیار شما قرار می دهد ولی در پرش از ارتفاع ثابت به دلیل قرار داشتن مکان پرش در نزدیکی ما در طی زمان پرش ( خصوصاً در پرش از روی صخره ، ساختمان و آنتن ) شما عملاً نیمی از فضای خود را از دست می دهید و همین موضوع باعث از دست رفتن بخش عمدهای از قدرت مانوور و عکس العمل شما در این نوع از پرش می شود .

شما حتماً باید بتوانید در طی زمان سقوط خود با محل پرش فاصله ایجاد نمائید و یا حداقل فاصله اولیه خود را حفظ کنید . آیا واقعاً قادر به انجام این کار هستید ؟ آیا هیچ تضمینی وجود دارد که در طی پرش از ارتفاع ثابت بتوانید از حرکت روبه عقب خود حین سقوط جلوگیری کنید و آیا تاکنون معیاری برای سنجش این توانائی در حین سقوط آزاد داشته اید ؟ در پرش از صخره هائی که دارای برآمدگی و پیشروی هستند نه تنها حرکت روبه عقب در حین سقوط ( back slide ) بلکه حتی عدم توانائی اجرای حرکت رو به جلو ( track ) در حین سقوط می تواند شما را با خطرات زیاد و حتی مرگ روبرو کند . 

در پرش از ارتفاع ثابت زمان سقوط نیز بسیار محدود می باشد ولی در سقوط آزاد این محدودیت برای شما بسیار کمتر می باشد . 

در سقوط آزاد اینکه شما چند ثانیه دیرتر از زمان تعیین شده اقدام به باز کردن چتر خود نمائید به طور معمول مشکل خاصی ایجاد نمی کند ولی در پرش از ارتفاع ثابت شما باید در محاسبه زمان و بازکردن چتر بسیار دقیق و با وسواس عمل کنید ، در مواردی تأخیر در بازکردن چتر حتی به اندازه کسری از ثانیه نیز می تواند مشکلات زیادی را برایتان ایجاد کند که زندگی تان را با خطر مواجه سازد . 

این وسواس و دقت فقط به تأخیر در بازکردن چتر محدود نمی شود در مواردی از این نوع پرشها کم کردن زمان سقوط و باز کردن چتر زودتر از زمان تعیین شده نیز می تواند شما را با چالش و مشکل روبرو سازد .

۴- باز شدن چتر 

در پرش از ارتفاع ثابت ، ثبات حالت بدنی در حین باز شدن چتر بسیار مهم و حیاتی می باشد .

شانه های شما باید کاملاً موازی و در یک خط باشد و حالت بدنی هم باید طوری باشد که در پشت بدن شما یک فضای کاملاً باز قرار گرفته باشد تا چتر شما بتواند بدون درگیری با بدن شما باز شود این مورد در هر ۲ نوع پرش سقوط آزاد و پرش از ارتفاع ثابت صدق می کند ولی از آنجائیکه در پرش از ارتفاع ثابت شما فقط دارای یک چتر میباشید و چتر کمکی وجود ندارد شما نه تنها باید روند بازشدن ، بلکه درست بازشدن چتر خود را با بسته بندی درست ، با دقت و حالت بدنی مناسب تضمین نمائید . 

مورد دیگری که در باز شدن چتر در پرش از ارتفاع ثابت باید توجه قرار بگیرد مقدار ارتفاعی و زمانی می باشد که طی آن چتر بازی می شود ، در پرش از ارتفاع ثابت بسیار مهم می باشد که پرندگان از وسائل و تکنیکهای بسته بندئی استفاده کنند که حداقل ارتفاع و زمان را برای باز شدن چتر صرف کند . 

در سقوط آزاد بازشدن چتر در شرایط معمول و غیر اضطراری ، ۱۰۰ پا بالاتر و یا پائین تر به طور معمول مشکلی ایجاد نمی کند ولی در پرش از ارتفاع ثابت ۱۰۰  پا ، تفاوت مرگ و زندگی می باشد.

در پرش از ارتفاع ثابت بخش اول بازشدن چتر یعنی از زمانیکه شما پایلوت شوت را در هوا رها می کنید تا زمانیکه بندها شروع به بازشدن و کشیده شدن می کنند ، مهمترین بخش پرش شما می باشد چون با کمی تأخیر در عملکرد پایلوت شوت بخصوص در پرشهای با ارتفاع کم و یا پرش از صخره هائی که دارای برآمدگی هستند شما با خطر برخورد با زمین و یا برخورد با عوارض و برآمدگیهای صخره مواجه خواهید شد . 

به عنوان مثال تصور کنید در پرشهای با ارتفاع کم مثلاً پرش از ارتفاع ۸۰ متری ، فقط و فقط اگر پایلوت شوت یک ثانیه در عملکرد خودش تأخیر داشته باشد چه خطر و مشکلی را می تواند برای شما بوجود آورد .

 برای جلوگیری از بوجود آمدن این مشکل باید در انتخاب نوع ، جنس ، اندازه و شکل پایلوت شوت وسواس و دقت زیادی نشان دهید و برای هر پرش از پایلوت شوت مناسب آن نوع پرش استفاده کنید .

همچنین اندازه بند اتصال ( Bridle ) ، چگونگی در دست گرفتن و یا جاگذاری پایلوت شوت ، چگونگی رها کردن پایلوت شوت ، جهت و سمت باد ، دما و چگالی هوا و خیلی از عوامل دیگر نیز می تواند از عوامل تأثیرگذار بر زمان عملکرد پایلوت شوت و بازشدن چتر باشد . 

 این در حالی است که موارد برشمرده شده  بالا ، در پرش چتربازی سقوط آزاد کمتر و در مواردی اصلا مورد توجه و نظر قرار نمی گیرد . 

۵- کنترل و هدایت کاناپی 

در پرش از ارتفاع ثابت شما باید قبل از انجام پرش یک بازدید و شناخت کامل از محل پرش و فرود خودتان داشته باشید و یک مسیر پرواز با چتر از قبل برای خودتان در این نوع پرش در نظر بگیرید و تمام احتمالاتی که ممکن است در انجام این نوع پرش اتفاق بیافتد و بروی پرواز و فرود شما تأثیرگذار باشد در نظر بگیرید ، در اغلب پرشهای از ارتفاع ثابت شما با عوارض و موانع چه در محل انجام پرش ، در حین پرواز با چتر و در هنگام فرود روبرو خواهید بود و اغلب نیز به دلیل محدود بودن فضای فرود امکان انتخاب محل فرود جایگزین نیز برای شما وجود نخواهد داشت . بنابراین باید بتوانید تمام مهارتهای کنترل چتر خود را به جهت فرود ایمن و سلامت بکار ببرید . این در حالی می باشد که به دلیل وسیع بودن و معمولاً خالی بودن از عوارض و موانع محل فرود در چتربازی سقوط آزاد ، شما با این مشکلات مواجه نخواهید بود .

۶- فرود :

محل فرود در پرش از ارتفاع ثابت عموما کوچک و پر از موانع و عوارض و احتمالاً همراه با شیب و همراه با وجود سنگ ، درخت ، درختچه ، خطوط انتقال نیرو ، نهر ، رودخانه  و سایر عوامل خطر افرین و آسیب رسان می باشد و در صورت ایجاد مشکل و یا مجروحیت احتمالی و نیاز به حضور عوامل درمانی و امداد و نجات ، حضور این عوامل در محل حادثه مشکل ، همراه با تأخیر و شاید ناممکن باشد . در حالیکه در پرشهای سقوط آزاد این خطرات شرکت کنندگان در آنرا تهدید نمی کند .

۷- تجهیزات : 

در چتربازی سقوط آزاد ، شما تا آنجائیکه از وسایل پروازی خود به درستی مراقبت کنید ، نسبت به بسته بندی صحیح آن اقدام کنید و طی فعالیتتان از آنها به درستی و با دقت استفاده کنیم می توانید برای مدت زیاد و حتی تا تعداد ۳۰۰۰ پرش نیز از یک نوع چتر، کاناپی و کمکی استفاده نمائید و لزومی به تعویض قطعات و اجزا چتر برای هر پرش نیست ولی در پرش از ارتفاع ثابت شما مجبور هستید که بر اساس نوع پرشی که می خواهید انجام دهید نسبت به تغییر و یا تعویض اجزا چتر خود اقدام کنید . 

اجازه بدهید مثالی در این مورد برای شما ذکر کنم :

در پرش از ارتفاع ثابت از برج میلاد تهران با ارتفاع ۳۸۰ متر و با داشتن محل فرودی به اندازه یک زمین فوتبال و بدون وجود عوارض و موانع از هر نوع چتر مخصوص پرش از ارتفاع ثابت می توانیم استفاده کنیم بدون اینکه نیازی داشته باشیم نسبت به تغییر اجزاء چتر اقدام کنیم و حتی در این مورد بخصوص شاهد بودیم که طی پرشهای انجام گرفته از این برج در سالهای گذشته تعدادی از دوستان به دلیل کمبود تجهیزات مخصوص این نوع پرش با کاناپی های کمکی چترهای سقوط آزاد اقدام به پرش نمودند . 

حال یک پرش از صخره با ارتفاع ۱۰۰ متر را در نظر بگیرید .

شما برای این پرش شما حتماً باید : 

- از یک پایلوت شوت حداقل ۴۵ اینچی برای ایجاد کشش بیشتر و بازکردن سریعتر چتر استفاده کنید . 

- از یک بند اتصال حداقل ۹ فوتی برای جلوگیری از احتمال قرار گرفتن پایلوت شوت در خلا بدن خودتان استفاده کنید .

- از سیستم اتصال چندنقطه ای در محل تلاقی بند اتصال ( Bridle ) و کاناپی به جهت کشش یکسان و بازکردن هماهنگ و سریع کاناپی استفاده کنید .

- بر اساس میزان Wing load و چگونگی عملکرد کاناپی نسبت به جاگذاری و تنظیم اندازه فرامین اقدام کنید .

- میزان Wing load را در این پرش به دقت مورد بررسی قرار دهیم  ( ۰/۷پوند بر هر فوت مربع )

- حتماً از چتر دارای Vent و یا ورودی هوا بروی لایه زیرین کاناپی استفاده کنید .

- اسلایدر باید از کاناپی جدا شود یا در انتهای پائینی بندها قرار گیرد .

- بند فرامین خارج از حلقه های نگهدارنده گذاشته شود .

- پایلوت شوت به درستی جمع شود و به درستی در دست گرفته شود .

- اکیدا به حالت بدنی در هنگام پرش دقت شود (در پرشهای از این ارتفاع حالت بدنی مناسب و توصیه شده ، حالت پرشی می باشد که سر در هنگام پرش در بالاترین نقطه بدن قرار گیرد و به اصطلاح به حالت تقریباً ایستاده پرش انجام گیرد)

- از لوازم و تجهیزات ایمنی مانند کلاه، آرنج بند ، زانوبند و کفش مناسب حتماً استفاده شود .

- از وضعیت هوا و باد در محل پرش و اثر آن بر باز شدن ، پرواز و فرود آگاهی داشته باشید .

این موارد تنها بخشی از نکات و توصیه های ایمنی و فنی میباشد که پرش کنندگان از ارتفاع ثابت برای داشتن پرشی سلامت ملزم به رعایت ان میباشند .

همانطور که به طور کاملا فشرده و مختصر اشاره گردید ، پرش سقوط ازاد و پرش از ارتفاع ثابت دارای تفاوتهای اشکار و اساسی با یکدیگر هستند که اگاهی و شناخت از همه انها مستلزم مطالعه زیاد ، مشورت با افراد با تجربه و بخصوص شرکت در دوره های اموزشی میباشد ولی علاوه بر موارد بالا هر پرش کننده از ارتفاع ثابت باید ۲ قابلیت ، ویژگی و مهارت خاص دیگر نیز داشته باشد : 

اول ، قابلیت تشخیص اینکه آیا واقعاً مهارت و دانش کافی برای انجام پرش را در موقعیتهای مختلف دارد ؟

 دوم ، اینکه بتواند با تشخیص موقعیت و میزان دانش و اطلاعات خود از این نوع پرش و درک خطرات آن ، از انجام پرش خودداری کند . 

با افزایش تعداد پرش از ارتفاع ثابت و باتجربه تر شدن پرندگان این رشته ورزشی ، افراد شرکت کننده در این نوع پرش خواهند فهمید که این مهارت، یعنی مهارت نه گفتن به انجام پرش یکی از مهم ترین و حیاتی ترین مهارتهائی است که باید در این رشته فرا گرفته شود .